مشاور حقوقی با دانش و تسلطی که بر قوانین و اصول حقوقی دارد می‌تواند به ادارات، سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی در زمینه‌های حقوقی مشاوره و کمک کند. مدیران شرکت‌ها با توجه به وظایف و مسئولیت‌هایی که دارند با کمک مشاور می‌توانند تصمیمات درست‌تر و منطقی‌تری بگیرند زیرا که در بسیاری از تصمیم‌هایی که مدیران اجرایی اتخاذ می‌کنند اگر از قوانین حقوقی حاکم بر آن خبر نداشته باشند، ممکن است متحمل ضررهای جبران ناپذیری مادی و معنوی شوند.
این روزها در بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها قسمت مهمی به نام مشاور حقوقی وجود دارد که از یک یا چند تن از کارشناسان مشاور حقوقی تشکیل شده است.
مشاور حقوقی چه وظایفی دارد؟
یک مشاور حقوقی می‌تواند در زمینه‌های زیر مشغول به کار شود:
۱. امور مربوط به دعاوی
شرکت‌ها و سازمان‌ها در طول دوره فعالیت خود ممکن است درگیر دعاوی گوناگونی شوند که در این دعاوی یا نقش خواهان (طرح‌کننده‌ی دعوا) را دارند یا نقش خوانده (کسی که دعوایی علیه او طرح شده است). گاهی اوقات شرکت‌ها به‌جای اینکه برای این دعاوی به عقد قرارداد با وکیل دادگستری مبادرت کنند، از مشاورین حقوقی خود بهره می‌برند تا یا لوایح موردنیاز را تهیه و تدوین کنند یا در صورت داشتن پروانه‌ی وکالت، خود به‌عنوان وکیل شرکت وارد عمل شوند.
۲. امور مربوط به قراردادها
در خصوص قراردادهایی که شرکت یا سازمان مربوطه با آن سر و کار دارد، مشاور حقوقی بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد و نکات مهم را بیان می‌کند؛ همچنین گاهی اوقات این مشاور وظیفه تهیه پیش‌نویس‌های قراردادی را بر عهده دارد. برخی اوقات در بعضی شرکت‌ها نیز قراردادها صرفا با تأیید و امضای مشاور حقوقی به توافق نهایی می‌رسد.
۳. امور مربوط به پژوهش‌ها
در برخی موارد، یک مشاور حقوقی می‌تواند بر اساس سوالات خاص مشتری خود، به منظور ارائه مشاوره دقیق و به موقع، تحقیق کند. این امور برای راهبری شرکت مربوط یا حل مشکلات آن انجام می‌شود. برای این کار، مشاور حقوقی ابتدا به مطالعات حقوقی در رابطه با موضوع موردپژوهش می‌پردازد و سپس گزارش یا پیشنهادهایی در آن خصوص ارائه می‌کند. گاهی پژوهش‌های انجام‌شده خصوصا در ارگان‌های دولتی می‌تواند با طی تشریفات لازم منجر به پیشنهاد لایحه‌‌ی قانونی جدید یا تغییر و تفسیر قوانین موجود شود.
۴. ارائه پیش‌نویس و تنظیم قرارداد
مشاور حقوقی باید تمام خسارات و مسئولیت‌ها و اختیارات فسخ و ضمانت‌ها و شروط عقد را در قرارداد پیش‌بینی کند و همچنین هر مورد حقوقی مربوط به کارفرما اعم از چک‌ها و سفته‌ها را نیز مدیریت کند و نباید اجازه دهد در عقد قراردادی از سوی کارفرمای خود ابهام وجود داشته باشد یا قوانین حاکم بر کشور نادیده گرفته شود زیرا نادیده گرفتن این قوانین به علت مقدم بودن بر هر قراردادی موجب بطلان آنها خواهد شد. همچنین نگارش و ارائه پیش‌نویس نامه‌های حقوقی در مورد انواع فعالیت‌ها و قراردادهای تجاری و … از وظایف مشاور حقوقی است. آن ها همچنین می‌توانند نامه‌ها را به افراد مربوطه ارسال کنند. توافق‌نامه‌هایی که بین افراد و شرکت‌ها رد و بدل می‌شود توسط مشاور بررسی می‌گردد تا بهترین نتیجه و منفعت را برای سازمان و مشتری‌ها به دنبال داشته باشد.
۴ تفاوت وکیل با مشاور حقوقی
با آنکه وکلا به مشتریان خود مشاوره حقوقی داده و در برخی موارد به عنوان نماینده آنها عمل می‌کنند اما تفاوت وکیل با مشاور حقوقی در چیست؟
۱. اولین تفاوت وکیل با مشاور حقوقی در این است که فارغ‌التحصیلان رشته حقوق در تمامی مقاطع می‌توانند در شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی و دولتی به‌عنوان مشاور حقوقی به فعالیت بپردازند برخلاف وکالت که نیاز به گذراندن آزمون وکالت و قبولی در آن دارد که در نتیجه به اخذ پروانه وکالت می‌انجامد.
مشاور حقوقی در صورت داشتن پروانه می‌تواند به‌عنوان وکیل شرکت در دعاوی حضور داشته باشد
۲. مشاور حقوقی اصولا با انعقاد قرارداد مشاوره در شرکت‌ها و سازمان‌ها به فعالیت می‌پردازد و به استخدام رسمی شرکت یا سازمان محل فعالیت خود در نمی‌آید. به همین دلیل دستمزد مشاور حقوقی به‌صورت ساعتی تعیین می‌شود؛ به‌عبارت دیگر، مشاور حقوقی موظف است تعداد ساعت معینی مثلا ۵۰ ساعت) را به شرکت طرف قرارداد خود اختصاص دهد و در ازای هر ساعت مبلغی دریافت کند.
۳. یکی از تفاوت‌های وکیل با مشاور حقوقی این است که دارندگان پروانه وکالت، قضاوت و سردفتری نمی‌توانند به استخدام رسمی سازمان یا شرکتی در‌آیند و در این صورت لازم است پروانه خود را نزد مرجع مربوط موقتا تودیع کنند، این در حالی است که چنین الزامی برای مشاور حقوقی وجود ندارد و او می‌تواند ضمن فعالیت در نقش مشاور، در صورت امکان به‌عنوان یکی از مشاغل گفته‌شده نیز فعالیت کند.
در حال حاضر به افرادی که دارای تحصیلات کارشناسی و بالاتر از آن می‌باشند و مشاوره می‌دهند مشاور حقوقی می‌گویند لذا نیاز به مجوزی نخواهند داشت و با مشاوران قوه قضائیه متفاوت هستند زیرا برای مشاوره قوه قضائیه نیاز به آزمون جداگانه است.
۴. از آنجایی که یکی از وظایف اصلی مشاوران حقوقی ارائه راهنمایی و مشاوره حقوقی است این راهنمایی‌ها هم می‌تواند به یک شخص و هم به یک سازمان و شرکت ارائه گردد و می‌تواند در تمامی زمینه‌های تجاری و قراردادها و مذاکرات مرتبط با آنها باشد که در نتیجه افراد با آگاهی از جنبه‌های قانونی و حقوقی کار و فعالیت تجاری خود تصمیمات درست را اتخاذ می‌کنند. اما وکیل معمولا در مواردی به فرد مشاوره می‌دهد که جرم یا مشکلی ایجاد شده و افراد برای بررسی جنبه‌های حقوقی و یا کیفری آن ها نیازمند راهنمایی هستند.
سخن آخر
با آنکه مخاطب قانون، تمامی آحاد جامعه هستند و اصولاً ۱۵ روز پس از انتشار قانون در روزنامه رسمی کشور، تمامی افراد مطلع از آن فرض می‌شوند، لیکن به نظر می‌رسد که به چند دلیل، آن اطلاع واقعی در میان مردم محقق نمی‌شود و نیاز به مشاوره تخصصی حقوقی پیدا می‌شود.
مشاوره حقوقی می‌تواند در تمامی امور حقوقی و موارد قانونی زندگی اجتماعی به کار آید. البته به دلیل تخصصی شدن امور، مشاوره حقوقی نیز ممکن است به تناسب تفاوت امور و مسائل حقوقی، تخصصی شود و هر مشاوری در زمینه خاصی که تبحر لازم را دارد، به مشاوره حقوقی بپردازد.
بهتر است برای پیشبرد پرونده‌های حقوقی شرکت خود بعد از انتخاب یک مشاور حقوقی مناسب، اقدام به انعقاد قرارداد مشاوره با او نمایید.
